Son düzenlenme tarihi: 06-03-2020 12:16:47
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, enerjisinin yaklaşık olarak %85’ini ithal ediyor. Fosil yakıtlara bakıldığında ise durum daha da kötüleşiyor. Söz konusu petrol olduğunda ise oran %90’ların üzerine çıkıyor. Durum böyle olduğu için enerjiyi nerede ve ne kadar verimli kullandığımızı bilmemiz gerekiyor.
Yukarıda belirtilen durum yeni bir kavramı ortaya çıkarıyor. Bu yazının amacı ‘’5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu” ile hayatımıza giren ‘’Enerji Yöneticiliği’’ kavramını detayları ile siz değerli okurlarımıza aktarmaktır.
Enerji Yöneticisi Ne İş Yapar
Enerji yöneticisi, endüstriyel tesis veya binalarda, enerji alanında tüm faaliyetleri ilgili kanun ve hükümlere uygun olarak yerine getiren kişidir. Bu faaliyetler;
- Enerjinin etkin ve verimli kullanılması için tüketicilerde "enerji verimliliği bilinci" oluşturacak çalışmalar yaparak çalışanların enerji verimliliği konusunda bilinçlendirilmesini sağlamak. Bu çalışmaları tek seferde değil, belirli periyotlarda tekrarlaması,
- Enerji tüketen sistem, ekipman ve tüketim işleyiş süreçlerinin detaylı olarak ele alınması,
- Enerji tüketen cihazların tek tek verimliliklerinin incelenmesi, bu cihazların belirli zaman aralıklarında kalibrasyon ve bakımlarının yapılması,
- Verimlilik çalışmaları sonucunda fayda ve maliyet analizlerinin yapılması,
- Enerji yoğunluğunun izlenmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapılması,
- Fosil yakıtları kullanmak yerine alternatif enerji kaynaklarını kullanarak enerji üretme ve tüketme için çalışmalar yapılması,
- Birim ürün veya birim fayda başına karbondioksit salım miktarlarının belirlenmesi, azaltılması için çalışmaların yapılması,
- Üretilen ürün veya mal için, ne kadar enerji tüketildiğinin belirlenmesi ve bunların düzenli olarak belirli periyotlar halinde yönetime sunulması,
- Her ay içerisinde yönetim ve enerji yöneticisinin ortak kararla belirlediği bir günde, bina veya tesise ziyaretlerin yapılarak kontrollerin sağlanması, raporların hazırlanması,
- Enerji yönetimi konusunda yapılan tüm çalışma ve hizmetlerin, her yıl Mart ayının sonuna kadar Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Genel Müdürlüğü’ne sunulmasını kapsar.
Soru: Bir enerji yöneticisi aynı anda kaç binaya hizmet verebilir?
Cevap: Enerji yöneticisi sertifikası sahibi bir kişi tarafından sözleşme yapılmak suretiyle verilebilecek enerji yöneticisi hizmeti 3 binayla sınırlıdır.
Kaynak: Resmi Gazete Sayı 31019
Enerji Yöneticisi Bulundurma Zorunluluğu
İşletmelerin Enerji Yöneticisi Bulundurmak İçin Yasal Zorunluluğu Var mıdır?
2 Mayıs 2007 tarih ve 26510 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ve 25 Ekim 2008 tarih ve 27035 sayılı Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik gereğince bazı kuruluşlar için ‘’Enerji Yöneticisi’’ görevlendirilmesi zorunlu hale gelmiştir.
Kanun kapsamında, Enerji Yöneticisi bulundurması gereken işletme veya binalar;
- Ticari ve Hizmet Binaları (Otel. AVM. Hastane. iş Merkezi. Okul vb): Toplam inşaat alanı 20.000 m² ve üzeri veya yıllık enerji tüketimi 500 TEP ve üzeri olan binalar.
- Kamu Binaları: Toplam inşaat alanı en az 10.000 m² veya yıllık enerji tüketimi en az 250 TEP olan binalar.
- Sanayi Tesisleri: Yıllık enerji tüketimi 1000 TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler.
Kanun kapsamında, ‘’Enerji Yönetim Birimi’’ bulundurması gereken işletme veya binalar ise;
- Yıllık toplam enerji tüketimi 50.000 TEP ve üzeri olan işletmeler.
- 50 işletmeden fazla birimi olan Organize Sanayi Bölgeleri.
Soru: Enerji yöneticisi zorunluluğu kapsamına bir kamu kurumunda çalışıyorum. Enerji etüdü yaptırmak zorunda mıyız?
Cevap: 25 Ocak 2020 tarihli 31019 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik"te yapılan değişiklik ile;
Enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü kamu binalarında etüt yaptırılması zorunludur. Bu etütler her 7 yılda bir yenilenir. Hazırlanan nihai etüt raporları etüdün yapıldığı yılı takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar bakanlığa iletilir.
Kaynak: Resmi Gazete Sayı 31019
-----------------------------------------------
Soru: Biz bir devlet üniversiteyiz Yerleşkemizde bulunan idari binamız 10000 metrekare veya 250 TEP zorunluluk sınırını geçmiyor. Bu durumda enerji yöneticisi bulundurmak zorunda mıyız?
Cevap: 25 Ocak 2020 tarihli 31019 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik'te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"e göre;
Bir bina grubu veya yerleşke içerisinde birden fazla bağımsız binanın bulunması halinde bağımsız binaların ayrı ayrı inşaat alanlarının toplamı, inşaat toplam alanı olarak kabul edilir.
Yönetmeliğin belirttiği bu ibareye göre yerleşkenizdeki binaların inşaat alanlarının toplamına göre zorunluluk kapsamın değerlendirmeniz gerekmektedir.
Enerji Yöneticisi Bulundurmanın İşletmeye Faydası Nedir?
Enerji yöneticisi bulunduran işletme, yukarıda belirtilen tüm faaliyetleri gerçekleştirmiş olacaktır. Böylece tüketim kayıtları tutulmuş, enerji tüketim değerleri analiz edilmiş ve Bakanlık’a bildirilmiş olacaktır.
Herhangi bir denetlemede halihazırda tüketim değerleri mevcut olacağından yasal olarak kanunlara uygun bir işletme olarak faaliyetini sürdürecektir.
Enerji yöneticisi bulunduran şirket, enerji verimliliği çalışmaları yürüten bir işletme olacağından gereksiz israfın önüne geçmesi kaçınılmaz olacaktır.
Enerji yöneticisi bulundurmada, kanunların minimum olarak belirlediği rakamlarla sınırlandırılmamalıdır.
İşletmenize enerji verimliliği konusunda vizyon katacak bu faaliyetler için toplam inşaat alanınız ve yıllık enerji tüketim değerleriniz belirlenen değerlerin altında olsa bile enerji yöneticisi bulundurmanız büyük fayda sağlayacaktır.
Nasıl Enerji Yöneticisi Olunur?
Enerji yöneticisi eğitimi alabilmek için ön koşul; mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin makine, elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış olmaktır.
İlgili Genel Müdürlük, aşağıdaki tablolarda belirtilen konular üzerinde eğitim programı düzenler.
| Konular | Enerji Yöneticisi |
| GENEL | |
| Alternatif enerji kaynakları; enerjide arz ve talep tarafındaki gelişmeler, | Teorik |
| Enerji Verimliliği Mevzuatı | Teorik |
| Enerji Verimliliği ve Çevre | |
| Enerji tasarrufunun ve verimliliğin önemi | Teorik |
| Yenilenebilir enerji kaynakları | Teorik |
| Enerji tasarruf potansiyeli, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi – kavramlar, hesaplama metodları, trendler | Uygulamalı |
| Enerji verimliliğini artırıcı önlemler | Teorik |
| Enerji ve çevre (Çevre mevzuatı, Enerji – Çevre İlişkisi , Yakıt Özelliklerinin Hava Kalitesine Etkileri, Hava Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Önlemler – Teknikler, Emisyon Hesaplama Yöntemleri | Uygulamalı |
| Enerji Yönetimi | |
| Enerji Yönetimi Standartı | Teorik |
| Enerji yöneticisinin görevleri (Hedef oluşturma, bilinçlendirme, planlama, izleme, veri toplama ve raporlama) | Teorik |
| Etütlerin ve projelerin asgari standartı | Teorik |
| Ölçüm teknikleri, cihaz ve ekipmanları | Uygulamalı |
| Ekonomik analiz yöntemleri | Uygulamalı |
| Fizibilite etütleri | Teorik |
| Isı - Mekanik | |
| Enerji ve kütle denklikleri (Temel kavramlar, Sankey diyagramı, formüller, psikiyometrik diyagram, uygulamalı örnek) | Uygulamalı |
| Yakma tesisleri, yakıtlar ve yanma (Brülörler, Bacalar, Kazanlar, Verim Hesapları, Yakıtlar, Yakıtların Kalorifik Değerlerinin İyileştirilmesi, Yakıtların TEP Değerine Çevrilmesi, Baca Gazı Analizleri, Yanma Formülleri, Yanma Kontrolu ve İyileştirilmesi) | Uygulamalı |
| Buhar sistemleri (Kavramlar, Buhar tesisatları, Kondens geri kazanımı, Flaş buhar, Buhar kapanları, kayıp ve kaçaklar) | Uygulamalı |
| Isı yalıtımı (Hesaplama formülleri, yalıtım malzemeleri, uygun malzeme seçimi, endüstriyel tesislerde yalıtım, boru, vana ve flanşların yalıtımı, binalarda yalıtım, pencere ve camlar) | Uygulamalı |
| Endüstriyel fırınlar (Fırın tipleri, Fırınlarda enerji ve/veya kütle balansı, İşletme ve modernizasyon, Enerji verimliliği önlemleri) | Uygulamalı |
| Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme | Uygulamalı |
Tablo 1 – Enerji Yöneticisi Eğitim Konuları
| Konular | Enerji Yöneticisi |
| (Kavramlar, Binalarda ısıtma ve soğutma yükü hesabı ve projelendirme, kontrol sistemleri) | |
| Basınçlı hava sistemleri (kompresörler, Kontrol sistemleri, dağıtım hatları,Basınçlı hava kalitesi, kayıp ve kaçaklar, atık ısı kullanımı) | Uygulamalı |
| Kurutma sistemleri (Kurutma Kavramı / Kurutma Prosesleri ve Uygulama Alanları, Psikiyometrik hesaplamaları) | Teorik |
| Atık ısı kullanımı (Atık Isı Kavramı, Atık Isı Odakları, Atık Isı Geri Kazanım ekipmanları ve Sistemleri ile Uygulama Alanları, Formüller- hesaplamalar, Örnekler) | Uygulamalı |
| Pompa ve fan sistemleri (Pompa-fan eğrisi, cihaz verimleri, tesisat eğirisi, basınç kayıpları, debi-basınç control yöntemleri, hidroforlar) | Uygulamalı |
| Soğutma | Uygulamalı |
| Elektrik | |
| Elektrik enerjisi – kavramlar ve büyüklükler (akım, gerilim, güç ve güç faktörü vb.) | Teorik |
| Elektrik enerjisinde verimlilik (üretim, iletim, dağıtım, tüketim) ve talep tarafı yönetimi | Teorik |
| Elektrik enerjisinin ölçümü ve izlenmesi (elektrik, scada sistemleri vb.) | Uygulamalı |
| Güç transformatörlerinin tipleri, kayıpları ve verimlilikleri | Teorik |
| Reaktif güç, güç faktörü ve kompansasyon uygulamaları, harmonikler ve filtreler | Uygulamalı |
| Elektrik motorlarının tipleri, kayıpları, verimlilikleri ve yaygın kullanım alanları (fan, pompa, kompresör) | Teorik |
| Değişken hız sürücüleri, soft starterler ve uygulama alanları | Uygulamalı |
| Aydınlatmada elektrik enerjisinin verimli kullanılması (verimli armatür, kontrol sistemleri vb.) | Uygulamalı |
| Birleşik ısı- güç sistemleri (Kojenerasyon, trijenerasyon), tipleri ve verimlilikleri | Teorik |
| Verimli elektrikli ev aletleri ve ofis ekipmanları | Teorik |
| Otomasyon sistemleri | Teorik |
Tablo 2 – Enerji Yöneticisi Eğitim Konuları
Eğitimleri tamamlanan enerji yöneticisi adayları, Genel Müdürlük tarafından hazırlanan sınava girerek başarılı olma durumunda enerji yöneticisi olur. Genel müdürlük tarafından ‘’Enerji Yöneticisi Sertifikası’’ almaya hak sağlar.
Enerji Yöneticiliği hizmeti görüldüğü üzere ciddi bilgi birikimi, deneyim ve tecrübe gerektiren mühendislik hizmetidir. Sehatek Enerji Verimliliği ve Danışmanlık Şirketi olarak enerji yöneticiliğinin ciddi bir mühendislik disiplini gerektirdiğinin bilincindeyiz. Yasal zorunluluk kapsamına giren tüm işletmelerin mağdur olmaması için biz buradayız. Ücretsiz danışma hattımız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yazar: Merve ÇelikMeslek: Enerji Sistemleri Mühendisi
