Jeotermal enerji yerin derinlerinde bulunan sıcak bölgelerden yeryüzüne doğru yayılan iç ısı olarak tanımlanır. Özellikle yeraltı suları diğer alanlara göre daha çok ısınarak yeryüzüne ulaşır. Bu tür alanlar jeotermal alan olarak adlandırılır.
Jeotermal enerjinin başlıca kullanım alanlarına bakıldığında elektrik enerjisi üretimi, konut ve seraların ısıtılması, termal tesisler (sağlık turizmi) olduğunu görürüz.
Türkiye'de Jeotermal Enerji
Türkiye Alp - Himalaya kuşağı üzerinde bulunan genç yapılı arazilere sahip bir ülkedir. Bunun yanı sıra Dünya üzerindeki fay kırıklarının da yoğun olduğu ülkelerden biridir.
Bu durumlara bağlı olarak Anadolu coğrafyası yüksek bir jeotermal potansiyele sahiptir. Türkiye topraklarının çok büyük bir kısmında jeotermal kaynaklara rastlanmaktadır.
Türkiye'nin jeotermal potansiyeli yaklaşık 31.500 MW civarındadır. Bölgesel anlamda baktığımızda ise Ege Bölgesi ve Güney Marmara jeotermal kaynaklarının yoğunlaştığı alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu bölgeleri takiben İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi gelmektedir.
Ülkemizde jeotermal kaynaklardan faydalanma noktasına baktığımızda daha çok sağlık turizmi olduğu karşımıza çıkmaktadır.
Bunun yanında konutlarda ve seralarda ısıtma amaçlı olarak da kullanılmaktadır. Fakat geleceğe yönelik jeotermal enerjiden elektrik enerjisi üretme durumu ülkemiz için daha önemli hala gelecektir.
Jeotermal enerjiden elektrik enerjisi üretme ile alakalı Denizli Kızıldere santrali buna en iyi örnektir. Aktif olan bu santral, dönem dönem 15 MWe çıkmasına rağmen ortalama olarak 12 MWe elektrik üretmektedir.
Bu da jeotermal enerji kaynağının ne kadar önemli bir noktada olduğunun göstergesidir. Türkiye'de elektrik üretimine uygun jeotermal sahalar şunlardır;
- Denizli - Kızıldere
- Aydın - Germencik
- Çanakkale - Tuzla
- Aydın - Salavatlı
- Kütahya - Simav
- İzmir - Seferihisar
- İzmir - Dikili
- Manisa - Caferbeyli'dir.
Ülkemiz Jeotermal enerji bakımından zengin olduğundan ve geliri yüksek bir enerji kaynağı olduğundan belli alanlarda çalışma yapılarak kapasitesinin artırılması sağlanmalıdır.
Bu kapasitenin artırılması ülke ekonomisi için büyük önem taşımaktadır. Ayrıca jeotermal enerji yenilenebilen bir doğal kaynak olmasından dolayı çevre sorunlarını en aza indirmekte ve doğanın korunması noktasında önemli bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır.
Türkiye'nin özellikle enerjide dışa bağımlı olması ve bu durumun işletme maliyetleri üzerindeki belirleyici etkisi devlet kurumlarını birtakım önlemler almaya itmiş ve bunun neticesinde "5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu" ortaya çıkmıştır. Enerjinin verimli kullanımını hedefleyerek tasarruf odaklı bir bakış açısına sahip olan bu kanun ile hayatımıza giren enerji yöneticisi kavramı, işletmelerde enerji tasarrufuna yönelik aksiyonların planlanması ve uygulanması sürecinin sistematik bir şekilde yürütülmesini ifade eder.
Anlaşılacağı üzere jeotermal enerji, çok önemli bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu enerji türünün ülkemizde potansiyelinin yüksek olması ülkemiz adına önemli bir kaynaktır.
Geleceğe yönelik olarak önemli bir yenilebilen kaynak olarak jeotermal enerji için ülkemizde daha fazla çalışma yapılması, jeotermal enerji teknolojisinin geliştirilmesi ve büyütülmesi gerekmektedir.
Dünyada Jeotermal Enerji
Jeotermal enerjinin dünya üzerindeki genel dağılımına bakıldığında, özellikle levha sınırlarının olduğu bölgeler ön plana çıkmaktadır. Alp - Himalaya kuşağı Güney ve Güneydoğu Asya (Pasifik Ateş Çemberi) ile Amerika kıtası Bu konuda öne çıkan bölgeler olarak görülmektedir.
Ülkemizde olduğu gibi jeotermal enerji bakımından zengin, dünyanın diğer alanlarında da bu kaynaktan faydalanma türleri, konut ısıtması, seracılık faaliyetleri ve en önemlisi elektrik üretimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Özellikle elektrik üretimi gelişmiş ülkelerde sürekli ve yenilenebilir bir kaynak olmasında dolayı yoğun bir şekilde tercih edilmektedir. Soğuk kuşakta bulunan gelişmiş bazı ülkeler yolların kaldırımların ve pistlerin ısıtılmasında da jeotermal enerjiden faydalanmaktadırlar.
Dünya'nın en büyük jeotermal santrallerine bakıldığında, Geysers Kompleksi - ABD, Lardello - İtalya, Cerroprieto - Meksika, Hellisheidi - İzlanda, Malaya - Filipinler, Olkaria - Kenya, Makban - Filipinler, Saltonsea - ABD, Darajat - Endonezya'dır.
Özetle, jeotermal enerji dünyada ve ülkemizde sürekli ve yenilenebilir olmasından dolayı önemli bir kaynaktır. Özellikle ülkemizde elektrik üretme noktasında geleceğe yönelik jeotermale yatırımlar yapmak gerekmektedir. Bu durum ülkemizin ekonomik kalkınması açısından da oldukça önemlidir.
Cansu Mengüloğlu
Jeoloji Mühendisi