Enerji Nedir, Enerji Kaynakları Nelerdir ?

En basit metabolik faaliyetlerden kompleks endüstriyel tesislerdeki üretim sistemlerine kadar hayatımızın her alanında var olan enerji; evrendeki her birim hareket karşılığında ihtiyaç duyulan “şey” olarak tanımlanabilir. Bu açıdan baktığımızda; günümüzdeki karşılığı ilk kez 1807 yılında Thomas Young tarafından kullanılan enerji kavramını, iş yapabilme yeteneği olarak da ifade etmemiz mümkündür.

Enerji Kaynakları Nelerdir ?

İstisnasız hayatımızın her anında ihtiyaç duyduğumuz enerjinin elbette bir kaynağı vardır ve bu kaynakların sınıflandırılmasında birçok farklı yaklaşım benimsenebilse de, çoğunlukla kullanılan ve toplum tarafından da kabul gören, enerji kaynaklarının tüketilebilirlik durumlarına göre tasnif edilmesidir.

Tüketilebilirlik durumuna göre sınıflandırılan enerji kaynakları ikiye ayrılır :

• Yenilenebilir Enerji Kaynakları : Başlıca güneş, rüzgar, jeotermal, biyokütle, hidroelektrik ve dalga enerjilerini kapsayan yenilenebilir enerji kaynakları; enerji olarak tüketilmelerinden önce kendini yenileyebilen ve “tüketilen enerji <= yenilenen enerji” formülasyonunu sağlayan kaynakları ifade etmek için kullanılır.
• Yenilenemeyen Enerji Kaynakları : Fosil, geleneksel ya da konvansiyonel olarak da adlandırılan yenilenemeyen enerji kaynakları, adından da anlaşılabileceği gibi enerji olarak tüketildikleri takdirde ömrünü dolduran yani yalnız bir kez kullanılabilen kaynaklardır. Günümüzde başlıca kullanılan yenilenemez enerji kaynakları kömür, petrol, uranyum, toryum ve doğal gazdır ve ülkeler yeni kaynak arayışlarına her ne kadar devam etseler ve denizlerde sıklıkla petrol ve doğal gaz gibi stratejik kaynaklarla karşılaşılsa da, uzmanların görüşü yeni rezervlerin endüstrileşmeden robotikleşmeye doğru adım adım ilerleyen dünyanın ihtiyaçlarını karşılamayacağı yönündedir.

Enerji kaynaklarının tüketilebilirlik sınıflandırması dışında;

• Dönüştürülebilirliklerine Göre
• Fiziksel Hallerine Göre
• Yeraltı - Yerüstü Kaynaklara Göre
• Organik - İnorganik Formlara Göre

sınıflandırılması da mümkündür.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Genel Bir Bakış

Temel itibariyle baktığımızda yenilenebilir ve yenilenemez olarak gruplandırılan enerji kaynaklarında, yenilenemez enerji kaynaklarının doğa üzerindeki deformasyonu ve her geçen gün çok daha değerli hale gelmesi, ülkelerin enerji politikalarını yenilenebilir enerji kaynakları üzerinden kurgulamasına ve bu kaynaklardan elde edilen enerjinin güçlü bir alternatif haline gelmesi hedefine doğru organize ettiği aşikardır. Elbette ülkemizin de bu bağlamda çalışmaları vardır ve bunlar içerisindeki en belirgin örneklerden biri; 2008 yılında rüzgar enerjisi aracılığıyla 364 MWm elde edilirken, bu üretim miktarının 2019 yılında 7615 MWm kapasiteye ulaşmasıdır.

Ülkemizin geleceğinde stratejik öneme sahip yenilenebilir enerji kaynaklarını kısaca detaylandırmak istersek;

• Jeotermal Enerji : Sağlık turizmi, konut ve seraların ısıtılması alanlarında aktif olarak kullanılan jeotermal enerjiyi dünyamızın yüzeyinden çok daha derin bölgelerinde ısınarak yüzeye doğru ulaşan yeraltı sularının yarattığı bir enerji kaynağı olarak tanımlayabiliriz. Ülkemizin genelinde karşımıza çıkan jeotermal kaynaklar, ağırlıklı olarak Ege ve Güney Marmara bölgelerinde yoğunlaşmış, yetkili kurumlar da jeotermal tesisleri kaynaklara yakın bir şekilde organize ederek faaliyete geçirmiştir.
• Rüzgar Enerjisi : Rüzgar, hayatımızda milyonlarca kez karşılaştığımız bir doğa olayıdır ve en yalın haliyle; atmosferdeki sıcak ve soğuk havanın yer değiştirmesidir. Rüzgar enerjisi ise, rüzgarın yarattığı kinetik enerjinin türbinler yardımıyla elektrik enerjisine dönüştürülmesini ifade eder. Hayatımızın her alanında ürettiği elektrik ile etki sahibi olan rüzgar enerjisi, 1992 yılında T.C Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından kurulan Türkiye Rüzgar Enerjisi İşbirliği (TÜREB) ile ülkemizde çok daha önemli ve yatırım yapılabilir bir alan haline gelmiştir.
• Biyokütle Enerjisi : Hayvansal ve bitkisel kökenli olarak ikiye ayrılan biyokütle enerjisi, biyokütle atıkların yakılmasıyla elde edilir ve depolanabilir olması, çevreye zarar vermemesi, kolay yetiştirilmesi ve sera etkisi oluşturmaması ile gelecekte gündeme çok daha sık gelecek yenilenebilir kaynaklardır.
• Hidro (Hidroelektrik) Enerji : Toplumdaki yaygın kabulün aksine çevreye herhangi bir zararı olmayan hidroelektrik enerji; suyun hareket enerjisinin elektriğe dönüştürülmesini ifade eder ve üretim süreci itibariyle rüzgar enerjisi ile benzerlik gösterir.
• Güneş Enerjisi : Güneş ışınları dünyamıza yalnızca ışık değil ısı da verir ve güneş kollektörleri aracılığıyla bu ısıyı enerjiye dönüştürmek mümkündür. Güneş enerjisi aracılığıyla elde edilen enerjinin elektrik amacıyla kullanımı, ısınma amaçlı kullanımına kıyasla çok daha azdır ve ülkemizde mevcut durumda en büyük santraller Konya ve Nevşehir’de bulunur.
• Dalga (Gel-Git) Enerjisi : Güneşin çekim gücündeki değişimlere bağlı olarak deniz seviyesinin yükselmesi ve alçalması durumundan faydalanılarak elektrik enerjisi üretimi mümkündür. Temiz enerji kaynaklarından biri olan gel-git enerjisi, diğer yenilenebilir enerji kaynaklarına kıyasla nispeten ikinci önemdedir.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam enerji tüketimindeki payının artırılması, dövizle temin ettiğimiz yenilenemez enerji kaynaklarının maliyetler üzerindeki etkisinin azalmasına zemin hazırlaması açısından ülkemiz adına oldukça önemli bir çalışma alanıdır. Elbette enerji maliyetlerinin minimize edilmesinde yalnızca enerji üretim kapasitesinin artırılması değil, mevcut enerjinin de verimli kullanılmasının payı vardır ve bu bağlamda Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, “5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu” ile kamuda ve özel sektörde enerji verimliliğini yükseltmeyi amaçlamıştır.

Enerji Verimliliğinde Alınan Önlemler

Enerji hiç şüphesiz endüstrinin özüdür ve katma değerli üretim yapabilmek adına yüksek teknolojinin dolayısıyla da komplike yani yüksek miktarda enerjiye ihtiyaç duyan tesislerin kullanılması gerekir. Ülkemizin enerji noktasındaki dışa bağımlılığını dikkate aldığımızda, enerjinin işletme maliyetleri üzerinde yaptığı etkiyi çok daha rahat görebilir, özellikle yurtdışı pazarlara ürün ihraç eden firmaların fiyatta rekabet gücünü ne ölçüde sınırladığını fark edebiliriz.

Yalnızca endüstrinin değil vatandaşın da en önemli maliyet kalemlerinden biri olan enerjinin tüketiminde verimlilik sağlanabilmesi adına düzenlenen “5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu” ile hayatımıza giren EVD (Enerji Verimliliği Danışmanlığı) kavramı; kamuda ve özel sektörde atık enerjinin minimize edilmesi, soğuk ve sıcak yüzeylerde ısı yalıtım performansının yükseltilmesi ve ısı transferlerinde maksimum verimliliğin sağlanarak ısının işe dönüştürülmesinde yüksek performans hedeflerinin yakalanması yani kısaca, sistemdeki bütün enerji akışının kontrol altına alınarak olası kayıpların ortadan kaldırılmasına yönelik bir çalışma alanını ifade eder.

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, kanun kapsamında belirli kurumlara bir önceki satırlarda değindiğimiz verimlilik çalışmalarını organize edecek enerji yöneticisi ve enerji yönetim birimi zorunluluğu getirmiştir.

Kanun kapsamında enerji yöneticisi bulundurmak zorunda olan kurumlar;

• Ticari ve Hizmet Binaları (Otel. AVM. Hastane. iş Merkezi. Okul vb): Toplam inşaat alanı 20.000 m² ve üzeri veya yıllık enerji tüketimi 500 TEP ve üzeri olan binalar.
• Kamu Binaları: Toplam inşaat alanı en az 10.000 m² veya yıllık enerji tüketimi en az 250 TEP olan binalar.
• Sanayi Tesisleri: Yıllık enerji tüketimi 1000 TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler.

olarak açıklanmıştır ve enerji yönetim birimi bulundurması gereken kurumlar ise;

Enerji verimliliğinden merak ettiğiniz tüm detaylar için; https://sehatek.com.tr/enerji-yoneticisi/ sayfamızı ziyaret edebilir, aradığınız sorunun yanıtını hiç vakit kaybetmeden ulaşmak istiyorsanız enerji verimliliği uzmanlarımız ile hemen iletişime geçebilirsiniz.