Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) Nedir?

Enerji performans sözleşmesi nedir sorusu, enerji verimliliği yatırımlarında risk paylaşımı ve finansman modellerinin önem kazandığı günümüzde sıkça gündeme geliyor.
Enerji Performans Sözleşmesi (EPS), bir işletme veya bina sahibinin enerji verimliliği yatırımlarını, elde edilecek enerji tasarruflarına dayalı olarak geri ödemesini sağlayan bir finansman yöntemidir.Bu modelde, yatırım maliyeti genellikle bir Enerji Hizmet Şirketi (ESCO) tarafından karşılanır ve elde edilen tasarruf, sözleşme süresince taraflar arasında paylaşılır.

Tavsiye : Enerji Kimlik Belgesi

Enerji Performans Sözleşmesi Nedir? Tanım ve Temel Mantık

Enerji Performans Sözleşmesi (EPS), enerji verimliliği yatırımlarında finansal yükü azaltan, performansa dayalı bir iş modelidir.
Bu sistemde, enerji verimliliği sağlayacak ekipmanlar, sistemler veya modernizasyon çalışmaları için ön finansman yapılır; yatırımın geri ödemesi, enerji tasarruflarından elde edilen kazançlarla yapılır.

Yani, işletme hiçbir ek bütçe ayırmadan enerji verimliliği yatırımı yapabilir.
Sözleşmenin temel ilkesi şu şekildedir:
 

“Yatırımın maliyeti, sağlanan enerji tasarrufuyla ödenir.”

EPS modeli şu unsurları içerir:

Enerji verimliliği fırsatlarının belirlenmesi,

Tasarım ve uygulama planlarının oluşturulması,

Performans garantisi verilmesi,

İzleme ve doğrulama süreçlerinin yürütülmesi.

Bu sayede enerji verimliliği projeleri hem ekonomik hem de sürdürülebilir hale gelir.

Enerji Performans Sözleşmesi Nasıl Çalışır?

EPS modeli birkaç aşamadan oluşur ve genellikle 3 ila 10 yıl arasında sürer.
Sürecin temel adımları aşağıdaki gibidir:

Enerji Etüdü (Denetimi) Yapılması
İlk adım, mevcut enerji tüketiminin analiz edilmesidir. Tesisin enerji profili çıkarılır, verimsiz alanlar belirlenir.

Yatırım ve Tasarruf Planının Oluşturulması
Denetim sonuçlarına göre, enerji verimliliği sağlayacak ekipman ve sistemler belirlenir (örneğin LED aydınlatma, otomasyon, izolasyon, yüksek verimli motorlar).

Performans Sözleşmesinin İmzalanması
ESCO ile bina/taraf arasında sözleşme imzalanır. Burada tasarruf oranı, ödeme planı ve risk paylaşımı netleştirilir.

Uygulama ve Finansman
Yatırım ESCO tarafından finanse edilir ve projeler hayata geçirilir.

Performans İzleme ve Doğrulama (M&V)
Uygulama sonrası enerji tasarrufu düzenli olarak ölçülür. Gerçekleşen tasarruf üzerinden geri ödeme yapılır. EPS modelinde yatırımcı risk almaz; tasarruf garanti altındadır. Tasarruf olmazsa ödeme de yapılmaz.

Enerji Performans Sözleşmesinin Türleri

EPS modelleri, risk ve kazanç paylaşımına göre birkaç farklı şekilde uygulanır:

Garantili Tasarruf Modeli (Guaranteed Savings):
ESCO, belirli bir tasarruf oranını garanti eder. Eğer bu hedefe ulaşılamazsa farkı ESCO öder.

Paylaşımlı Tasarruf Modeli (Shared Savings):
Sağlanan tasarruf, önceden belirlenen oranda müşteri ve ESCO arasında paylaşılır.

Karma Model (Hybrid):
Her iki yöntemin avantajlarını birleştirir; proje yapısına göre esnek finansman sağlar.

Bu modeller, işletmenin büyüklüğüne, enerji tüketimine ve risk alma kapasitesine göre seçilir.

Enerji Performans Sözleşmesi ile Sağlanan Faydalar

Enerji performans sözleşmesi, hem işletmelere hem de ülke ekonomisine önemli katkılar sunar.
İşte öne çıkan avantajlar:

-Finansman kolaylığı sağlar:
Yatırım maliyeti ESCO tarafından üstlenildiği için işletmenin bütçesi zorlanmaz.

-Enerji verimliliği garantisi verir:
Gerçekleşen tasarruf miktarı sözleşmeyle güvence altındadır.

-Karbon emisyonlarını azaltır:
Daha az enerji tüketimi, doğrudan çevreye pozitif katkı sağlar.

-Performans ölçümüyle şeffaflık sağlar:
Tüm süreç izlenebilir ve raporlanabilir hale gelir.

-Uzun vadeli sürdürülebilirlik oluşturur:
Sistemler modernize edilir, işletme daha rekabetçi hale gelir.

Bu nedenle EPS, “enerji verimliliğini yatırımla değil, tasarrufla finanse eden model” olarak tanımlanır.

EPS Kapsamında Uygulanabilecek Proje Türleri

Enerji Performans Sözleşmesi kapsamında birçok farklı verimlilik projesi yürütülebilir.
En yaygın uygulama alanları şunlardır:

Aydınlatma sistemlerinin LED’e dönüştürülmesi

Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemlerinin (HVAC) modernizasyonu

Bina yalıtımı ve pencere yenileme projeleri

Motor, pompa ve fan sistemlerinin yüksek verimli ekipmanlarla değiştirilmesi

Yenilenebilir enerji sistemlerinin entegrasyonu

Otomasyon ve bina enerji yönetim sistemlerinin kurulumu

Bu projeler, enerji tüketimini %20 ila %50 oranında azaltabilir ve kısa sürede kendini amorti eder.

Enerji Performans Sözleşmelerinde Rol Alan Taraflar

Bir EPS modelinde üç ana paydaş bulunur:

Bina veya Tesis Sahibi (Kullanıcı):
Enerji verimliliği yatırımını yaptıran ve tasarruftan faydalanan taraftır.

Enerji Hizmet Şirketi (ESCO):
Projenin teknik analizini yapan, yatırımı finanse eden ve performansı garanti eden şirkettir.

Finans Kurumları (Opsiyonel):
Bazı durumlarda, üçüncü taraf finansman desteği sağlanabilir.

Bu yapı, enerji verimliliği projelerinin sürdürülebilir ve düşük riskli biçimde hayata geçirilmesini mümkün kılar.

Türkiye’de Enerji Performans Sözleşmeleri

Türkiye’de EPS uygulamaları, özellikle Kamu Binalarında Enerji Verimliliği (KABEV) projesi kapsamında hızla yaygınlaşmaktadır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın desteklediği bu program sayesinde birçok kamu binası EPS modeliyle enerji tasarrufu yatırımları yapmaktadır.

Ayrıca özel sektör de bu modeli giderek daha fazla benimsemektedir.
Özellikle sanayi tesisleri, oteller ve üniversiteler, enerji verimliliği yatırımlarını EPS çerçevesinde gerçekleştirmektedir.

Sonuç: Enerji Performans Sözleşmesi Nedir, Neden Önemlidir?

Enerji performans sözleşmesi nedir sorusunun cevabı, yalnızca bir finansman modeli değil, aynı zamanda enerji verimliliğinde risk paylaşımı ve sürdürülebilir büyüme aracıdır.
EPS sayesinde işletmeler, sermaye yatırımı yapmadan enerji tasarrufu elde ederken çevreye de katkıda bulunur.

Günümüzde enerji maliyetleri artarken, EPS modeli hem çevreci hem de ekonomik bir çözüm sunar.
Bu yönüyle, enerji dönüşümünün finansal omurgasını oluşturur.